Wednesday, September 17, 2008

Saglikli Gidalar icin Pratik Bilgiler

***Capraz bulasma, zararli bakterilerin; insandan, nesnelerden ya da ortamdan diger ortamlara transferi ya da fiziksel hareketidir. Gida zehirlenmelerinin anahtar faktorudur ve temel kaynaklari: gidalar, insanlar, kullanilan arac gerec ve calisma alanlaridir.

Dikkat etmeniz gereken noktalar:
* Cig gidalara, ozellikle cig etlere dokunduktan sonra ellerinizi iyice yikayin.
* Pismis ve cig/ onceden pisirilmis ve onceden hazirlanan gidalar icin ayri kesme tahtalari ya da ayri gida temas yuzeyleri kullanin.
* Pismis ve cig/ onceden pisirilmis ve onceden hazirlanan gidalar arasinda temas olmamalidir.
* Buyuk kutle halindeki gidalari, tezgah uzerine koymayin.
* Butun arac gerec ve aletler icin dogru sanitasyon prosedurlerini uygulayin.
* Temizlik bezlerinin tek kullanimlik ya da yeterince sanitize oldugundan emin olun.
* Cig ve yemege hazir gidalari ayri muhafaza edin.

***C vitamini, havadaki Oksijen, isi ve gunes isigi ile temasindan 30 dakika sonra degerini yitirir. Bardaga doktugunuz meyve sularini ve dilimlediginiz meyveleri bir an once tuketin.Meyve sularinizin kapagini acik birakmayin, isi ve gunes isigindan uzak yerlerde muhafaza edin.

***Yuksek riskli gidalar; zararli bakterilerin uredigi ve pisirme gibi bu bakterileri yok eden on uygulama yapilmadan tulketilen ve dolayisiyla kolay bozulan gidalardir.
Bunlar:
* Butun pismis kirmizi et ve kanatlilar.
* Sos, et-tavuk suyu ve sandivic malzemelerini iceren pismis etler.
* Sut, krema, yapay krema, sutlu tatlilar ve sut urunleri.
* Pismis yumurta ve yumurta iceren urunler; mayonez gibi
* Kabuklu deniz hayvalari ve diger deniz mahsulleri.
* Pismis pirinc.

***Brokoliyi pisirmeden tuketmeye calisin. Pisirmek ya da kaynatmak brokolideki vitaminleri ve mineralleri azaltir ya da yok eder.

***Tarcini sutlaci kaselere doker dokmez koymayin. Cunku; mikroorganizmalar tarcin ve sicak sutlacin temasiyla; yuzeyde hizla ureyecektir. Bu durum gida zehirlenmesine yol acabilir. Tarcini koyarken sutlacin soguduguna ve servisten hemen once olmasina dikkat edin.

***Mikroorganizmalarin gelisme olasiliginin en yuksek oldugu durumlar:
* Oksijen bulunan ya da bulunmayan ortamlar
* -7 ve 70°C civari araligindaki sicakliklarda
* pH 0-11 araliginin yukarisi
* Su aktivitesinin 0.6 dan yuksek oldugu ortamlar
(Belli bir gidanin bozulmasi; mikroorganizmalarin o gidadaki ve cevresindeki kosullara uygun olusuna baglidir.)

*** Gida bozulmalarinin belirtileri:
* Kotu kokularin olusumu.
* Gidalar, bakteri populasyonunun artisiyla yapiskan ve sumuksu bir hal alir.
* Gidalar, mikrobiyal gelisme sonucu renk degisimine ugrar.
* Gidalar, bakterilerin asit uretmesi sonucu eksimeye baslar.
* Mayalar ve bakteriler, genelde gas ureterek gidalari etkilerler.

***Domates, guclu bir antioksidan olan likopen deposudur.

***Cay yapraklarinin kaynamis su ile ani temasi, caydaki C vitaminini yok eder ve icindeki mineral degerlerini azaltir. Ayni zamanda kaynamis su, cayin icindeki tanen maddesini parcalar, yok eder ve bu da kansizliga yol acar. Bunu onlemek icin demlige koydugumuz cayi temiz su ile yikiyoruz ya da 1-2 kasik soguk su ile islatiyoruz.

***Dondurulmus balik cozundururken; once dolapta (4C) 12 saat boyunca bekletin. Sonra oda sicakliginda 4-5 saat boyunca cozundurun ve hemen pisirin. Dondurulmus baligi direk oda sicakliginda cozundurmemeye dikkat edin. Cunku bu, hastalik yapici organizmalarin hemen gelismesine ve baligin uzerinde yayilmasina sebep olacaktir.

***Salatanizi servisten en fazla 30 dakika once dograyin. Dogranan sebzeler, hava ile temas ettikten 30 dakika sonra, ozellikle C vitamini olmak uzere, vitamin kaybina ugrarlar.

***Pismis sebzeler buzdolabinda en fazla 4 gun, pismis etler ise 3 gun saklanabilir.

***Pismis ya da cig balik buzdolabinda 2 gunden fazla saklanamaz.

***Buzdolabindaki soguk hava, bakterileri oldurmez sadece onlari durdurur, gelismelerini yavaslatir ve boylece enfeksiyon riskini azaltir.

***Yumurta, sut ve yogurt gibi kolay bozulan besinleri buzdolabinin ust raflarina yerlestirin. Et, balik ve peynir gibi besinlerin uzerlerini aluminyum ya da seffaf folyoyla kapatip orta raflara yerlestirin.

***Kullandiginiz kizartma yagini tekrar kullanmayin ve yanmis yiyecekler tuketmeyin. Yanik gidalar ve yanmis yag kanserojen maddeler icerir.

***Makarna, eriste gibi gidalarin pisme sularinin dokulmesi besin degerini dusurur. Pilav pisirir gibi, cekecegi kadar su koyarak pisirin, boylece besin degeri daha yuksek makarna tuketmis olursunuz.

***Yumurtayi cig olarak tuketmemelisiniz. Sindirimi zordur, besin zehirlenmesi yapabilir ve B grubu vitaminlerinden biyotin yararli etkisini gosteremez.

***Yumurtayi en fazla 6-8 dakika sureyle haslamalisiniz. Uzun sure haslanan yumurtanin sarisi etrafinda olusan yesil halka, besin degerinin azaldigini gosterir.

***Dondurulmus sebzelerin icerdikleri besin ogelerini maksimum oranda korumak icin pisirmeden once kesinlikle cozdurmemelisiniz.

***Kullandiginiz salcalarin bozulmamasini istiyorsaniz uzerini duzleyerek biraz zeytin yagi ilave ederek uzun sure saklayabilirsiniz.

***Yesil salata ve marulun yapraklarini yikadiktan sonra bicakla keserek dogramak yerine, elinizle koparin. Boylece vitamin kaybini onlemis olursunuz.

***Konserve gidalar, acildiktan sonra cam kavanozda saklanirsa daha dayanikli ve saglikli olur.

***Bal, saklama kosullarina dikkat edilmezse sekerlenir ve besin degeri kaybolur. Bu yuzden bal kavanozunu sicak olmayan serin ve karanlik bir yerde saklamak daha iyi olacaktir. Gun isigi alan bal bozulur. Ayrica kavanozun kapagi acik kalirsa nem alir ve tadi acimtrak olur.

***Cilekte bulunan bir cesit protein, serotonin hormonuna etki eder ve bu hormone mutluluk hissini arttirir. Ayni zamanda stresi ve istahi azaltir.

***Patateslerin burusmasini ve filizlenmesini onlemek icin; patateslerin bulundugu ortama bir elma koyun. Patatesleri daha uzun sure sakladiginizi goreceksiniz.

*** Cig sogan yemek, ya da cignemek, agzinizdaki ve dislerinizdeki bakterileri yok eder.

No comments: